ΕΡΛΙΧΙΩΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΣΚΥΛΟΥΣ ΠΟΥ ΜΕΤΑΔΙΔΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΤΣΙΜΠΟΥΡΙ:
Η ερλιχιωση είναι ασθένεια που μεταδίδεται από το τσιμπουρι.
Το τσιμπουρι (ή αλλιώς κροτωνας) είναι εξωπαράσιτο που βρίσκεται στο δέρμα των ζώων
(και των σκύλων) και του ανθρώπου και τρέφεται με αίμα.
Εμφανίζονται κυρίως κατά τους ζεστούς ανοιξιάτικους και καλοκαιρινούς μήνες,
αν και τα τελευταία 10-15 χρόνια, λόγω της αλλαγής του κλίματος προς θερμότερο και υγρότερο,
συναντώνται όλο σχεδόν το χρόνο.
Το τσιμπουρι βρίσκεται στο έδαφος και κυρίως στα χόρτα, όπου και περιμένουν το επόμενο θύμα τους.
Με ειδικούς αισθητήρες θερμότητας και δονήσεων, αντιλαμβάνεται το ζώο που έρχεται,
ανεβαίνει επάνω του, βάζει την προβοσκίδα του μέσα στο δέρμα τους
και ρουφά αίμα (απαραίτητο για να γεννήσει αυγά).
Στη συνέχεια, αφού χορτάσει, βγάζει την προβοσκίδα του από το δέρμα και πέφτει, αναζητώντας επόμενο θύμα.
Εάν ο αριθμός των τσιμπουριών είναι μεγάλος, η αναιμία του ζώου οφείλεται στην ποσότητα του αίματος
που κατανάλωσαν αυτά από την απομύζηση.
Επίσης, εκκρίνουν ουσίες, που προκαλούν παράλυση του ζώου (κροτωνικη παραλυση).
Οι συνέπειες όμως, δεν σταματούν εκεί.
Αρκεί και μόνο ένα μολυσμένο τσιμπουρι για να μεταδώσει με το τσίμπημά του
αιμοπαρασιτα και επομένως νοσήματα του αίματος, σαν την ερλιχιωση.
Τα νοσήματα αυτά, ανάλογα με το αιμοπαράσιτο που τα προκαλεί, είναι η ερλιχιωση,
η μπαμπεζιωση (πιροπλασμωση) και η κυκλική θρομβοκυτταροπενία (είδος ερλιχίωσης από Anaplasma platys).
Τα συμπτώματα των νοσημάτων αυτών, τόσο στα ζώα, όσο και στον άνθρωπο είναι:
· Στην οξεία μορφή: πυρετός, ανορεξία, κατάπτωση, ελαφρά αναιμία και λευκοπενία
(έλλειψη λευκοκυττάρων – “στρατιωτών” του οργανισμού απέναντι στις μολύνσεις) και διόγκωση λεμφαδένων.
· Στην υποξεία και χρόνια μορφή η ερλιχιωση παρουσιάζει:
απώλεια σωματικού βάρους, εναλλαγή κανονικής και μειωμένηςόρεξης, καλής και κακής διάθεσης,
συμπτώματα που ο ιδιοκτήτης αποδίδει συνήθως στη ζέστη ή σε άλλους παράγοντες,
αλλοιώσεις σε ένα ή και στα δύο μάτια.
Η αναιμία γίνεται προοδευτικά σημαντική, πολλές φορές σε βαθμό που να κινδυνεύει η ζωή του ζώου.
Επίσης σημαντική, είναι και η πτώση του αριθμού των λευκοκυττάρων
(με αποτέλεσμα την εκδήλωση μολύνσεων π.χ. δερματολογικών, αναπνευστικών κ.ά.)
και των αιμοπεταλίων (που βοηθούν την πήξη του αίματος) με αποτέλεσμα την εκδήλωση αιμορραγιών
που δεν σταματούν από μύτη, ούλα, γεννητικά όργανα ή σε κοιλότητες του σώματος ή τραύματα.
Η χρόνια μορφή είναι η πιο σιωπηλή και ύπουλη, γιατί δεν υπάρχει πυρετός ή άλλα δραματικά συμπτώματα
και αν δεν γίνει έγκαιρα διάγνωση και θεραπεία, το ζώο οδηγείται στο θάνατο (χρόνια βαριάς μορφής ερλιχιωση).
Η διάγνωση γίνεται με ειδικό τεστ αίματος (άμεση διάγνωση σε 10-15 λεπτά) για την ερλιχιωση
και με γενική εξέταση αίματος (αιματοκρίτης, εύρεση των αιμοπαρασίτων, μέτρηση των αιμοπεταλίων κλπ).
Η θεραπεία είναι σχετικά εύκολη στην οξεία μορφή και στα πρώτα στάδια της χρόνιας μορφής
και γίνεται με τη χορήγηση ειδικής αντιβιοτικής ουσίας για 20-30 ημέρες.
Το χρονικό αυτό διάστημα πρέπει να τηρηθεί οπωσδήποτε για τρεις λόγους:
α) γιατί έτσι καταστρέφονται τόσο τα ήδη υπάρχοντα αιμοπαράσιτα όσο και οι “νεαρές” μορφές τους,
β) καταπολεμώνται οι ήδη υπάρχουσες μολύνσεις, και
γ) έτσι δίνεται ο απαραίτητος χρόνος στον οργανισμό να παράγει καινούργια λευκοκύτταρα
και να μην είναι πλέον απροστάτευτος στις μολύνσεις.
Παράλληλα, παίρνονται υποστηρικτικά μέτρα για την αντιμετώπιση της αναιμίας
(αναβολικά, μετάγγιση, διατροφικά συμπληρώματα), της ανορεξίας και των άλλων συμπτωμάτων.
Η πρόληψη είναι ο σημαντικότερος και πιο εύκολος τρόπος “αντιμετώπισης” για την ερλιχιωση,
δηλ. αποφυγή τσιμπήματος από τσιμπούρι.
Για το σκοπό αυτό, χρησιμοποιούνται ειδικές εντομοκτόνες-εντομοαπωθητικές ουσίες σε μορφή σπρέυ (διάρκειας 1,5 μήνα)
ή σε μορφή πιπέτας (αμπούλας «λαδιού», διάρκειας σχεδόν 1 μήνα).
Το υγρό σπρέυ έχει καλύτερη διάχυση και γι’αυτό μεγαλύτερη διάρκεια,
πρέπει όμως το ζώο να βραχεί με αυτό καλά και παντού (πρόσωπο, αυτιά, ανάμεσα στα δάκτυλα).
Αυτό, σε μεσαίου και μεγάλου μεγέθους σκύλους είναι γενικά ασύμφορο.
Πιο πρακτική, μικρότερης διάρκειας όμως, είναι η πιπέτα (αμπούλα) που τοποθετείται σε 3 σημεία πάνω στο δέρμα
(1.ανάμεσα στα αυτιά, 2.ανάμεσα στις ωμοπλάτες και 3. στη μέση της σπονδυλικής στήλης).
Σε αμπούλες με διαφορετικό έκδοχο (διαλύτη της δραστικής ουσίας)
η εφαρμογή γίνεται γραμμικά κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης.
Δεν χρειάζεται να γίνεται επάλειψη με τα δάκτυλα ή ξύρισμα στην περιοχή εφαρμογής.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ
είναι το ζώο να μη λούζεται και να μην βρέχεται γενικά τουλάχιστον 2 μέρες πριν και 2 μέρες
μετά την εφαρμογή του φαρμάκου, ώστε αυτό να συσσωρευτεί
στις εκκρίσεις των σμηγματογόνων αδένων και να γίνει αδιάβροχο.
Στις αμπούλες γραμμικής -κυρίως- εφαρμογής, ο χρόνος για λούσιμο είναι 14 ημέρες.
Η επιλογή της μορφής του παρασιτοκτόνου εξαρτάται από τη φυλή, το σωματικό βάρος
και το χαρακτήρα του ζώου, τον τύπο του τριχώματος, το χώρο διαβίωσης κ.ά.
Καλό είναι να διαβάζουμε και να τηρούμε πάντα τις οδηγίες της κατασκευάστριας εταιρείας σε όλα τα φαρμακευτικά σκευάσματα.
Κυκλοφορούν ακόμη:
Αμπούλα
με 3 ουσίες που καλύπτει όλα τα εξωπαράσιτα: τσιμπούρια, ψύλλους (+αυγά+προνύμφες τους-θάνατος εντός 2 ωρών),
κουνούπια (διροφιλαρίωση-σκουλήκια της καρδιάς), σκνίπες (λεϊσμανίωση) και μύγες που τσιμπούν.
Χάπια από το στόμα
για πρόληψη και θεραπεία από τσιμπούρια-ψύλλους και ψώρα, με δράση για 1 ή 3 μήνες ή 5 εβδομάδων, ανάλογα με το προϊόν.
Τα χάπια πλεονεκτούν στο θέμα της εξωτερικής εφαρμογής,
καθώς η δράση τους είναι ανεξάρτητη του λουσίματος ή των βροχερών ημερών.
Μειονεκτούν όμως, στον τομέα της προστασίας, αφού καλύπτουν λιγότερα είδη παρασίτων.
Έτσι γενικά, προτιμούμε τα χάπια κατά το χειμώνα και τις αμπούλες το καλοκαίρι.
Η χρήση αντιπαρασιτικών κολάρων στη περίπτωση της πρόληψης των τσιμπουριών είναι μόνο βοηθητική.
Καλύπτουν τα διαστήματα που η δράση του κολλάρου, των χαπιών
και των πιπετών αρχίζει να πέφτει, μέχρι να γίνει νέα εφαρμογή τους.
Τέλος, συνιστώνται για την πρόληψη της λεϊσμανίωσης (όσα έχουν ένδειξη «εντομοκτόνο» από τον Ε.Ο.Φ).
Η ένδειξη ” εντομοαπωθητικό” δεν αρκεί, σε μία χώρα σαν την Ελλάδα,
όπου η λεϊσμανιωση και η ερλιχιωση είναι ενδημικές σε μεγάλο βαθμό.
Η χρήση των σκευασμάτων τύπου αεροζόλ είναι αναποτελεσματική,
γιατί δεν καλύπτουν το τρίχωμα του ζώου και διασκορπίζονται στον αέρα.
Συνιστώνται μόνο για χρήση στο χώρο.
Τα παλαιότερα σκευάσματα (σκόνες, δηλητηριώδη διαλύματα σε νερό) δεν χρησιμοποιούνται πλέον
παρά μόνο σε εξωτερικούς χώρους και παραγωγικά ζώα.
Χρειάζονται τακτική (εβδομαδιαία) εφαρμογή, χάνουν τη δράση τους
μόλις βραχεί το τρίχωμα και υπάρχει πάντα ο κίνδυνος των δηλητηριάσεων.
Η βίαιη αποκόλληση των τσιμπουριών έχει σαν αποτέλεσμα να αποκοπεί η “προβοσκίδα” τους
μέσα στο δέρμα, με κίνδυνο μόλυνσης και τη δημιουργία αποστήματος και δερματίτιδας.
Επίσης, με την επαφή τσιμπουριού και μολυσμένου αίματος με τα χέρια,
όπου υπάρχουν ορατές και αόρατες αμυχές, υπάρχει κίνδυνος η ερλιχιωση να μεταδοθεί και στον άνθρωπο,
με τα ίδια συμπτώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω.
Σε περίπτωση που χρειάζεται να αφαιρεθεί άμεσα ένα τσιμπουρι και δεν υπάρχει το σπρέι,
το καλύπτουμε με λίγο βαμβάκι εμποτισμένο με λάδι ή οινόπνευμα, περιμένουμε να πάθει ασφυξία
και να βγάλει την προβοσκίδα του από το δέρμα και το απομακρύνουμε χωρίς να το αποκολλoύμε βίαια.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, αν δεν έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης,
ο ιδιοκτήτης δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι το ζώο του δεν τσιμπήθηκε από τσιμπουρι,
γιατί αυτό πιθανόν να συνέβη σε ανύποπτο χρόνο.
Π.χ. το τσιμπουρι ανέβηκε πάνω στο ζώο, έφαγε αίμα, μετέδωσε νόσημα και έπεσε πάλι στο έδαφος,
στο χρονικό διάστημα που ο ιδιοκτήτης δεν είδε και δεν αντιλήφθηκε τίποτε, γιατί λ.χ. απουσίαζε.